Sytuację tę regulują przepisy zawarte w art. 13 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Jeżeli spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego zostało ustanowione na rzecz obojga małżonków (tzn. w czasie trwania małżeństwa), stanowi ich wspólne prawo. Wspólny jest również wkład mieszkaniowy związany z tym prawem. Dlatego też rozwiązanie małżeństwa powoduje ważne konsekwencje dla obojga byłych małżonków i pociąga za sobą konieczność uregulowania stanu prawnego do lokalu mieszkalnego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu lub po unieważnieniu małżeństwa, małżonkowie powinni w terminie jednego roku zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego albo przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa. W tym celu należy zgłosić się do Spółdzielni z prawomocnym postanowieniem sądu stwierdzającym rozwiązanie małżeństwa i poinformować w jaki sposób byli małżonkowie zamierzają dokonać podziału majątku dorobkowego, a konkretnie chodzi o prawo do lokalu mieszkalnego i wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym lokatorskim prawem do tego lokalu.
Ustalenia, któremu z byłych małżonków w wyniku rozwodu przypadło prawo do lokalu mieszkalnego wraz z wkładem mieszkaniowym, mogą być dokonane:
- dobrowolnie, gdy byli małżonkowie dojdą do porozumienia i zgodnie oświadczą na piśmie, któremu z nich w wyniku rozwiązania małżeństwa przypadnie prawo do mieszkania wraz z wkładem mieszkaniowym. Oświadczenie takie byli małżonkowi mogą złożyć w obecności notariusza, który potwierdzi własnoręczność podpisów byłych małżonków pod zgodnym oświadczeniem lub w biurze spółdzielni w obecności jednego z członków Zarządu i mają skutek prawny względem spółdzielni. Małżonek nie będący członkiem Sp-ni, któremu przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wraz z wkładem mieszkaniowym, winien zgłosić się do Spółdzielni, celem podpisania deklaracji przystąpienia do Spółdzielni (w ciągu roku od dnia rozwiązania małżeństwa).
- w drodze postępowania sądowego, gdy małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia w kwestii związanej z podziałem majątku dorobkowego. W tej sytuacji, należy złożyć do Sądu wniosek o podział majątku dorobkowego, a dowód wszczęcia tego postępowania należy przedstawić w Spółdzielni. Postępowanie sądowe jest jednak długotrwałe i kosztowne, gdyż najczęściej spowodowane jest koniecznością powoływania biegłego sądowego do oszacowania wartości majątku dorobkowego.
Jeżeli małżonkowie nie dokonają podziału majątku dorobkowego w ciągu roku od dnia rozwiązania małżeństwa i nie przedstawią dowodu wszczęcia postępowania sądowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, Spółdzielnia wyznacza im dodatkowy termin, nie krótszy niż 6 miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Po bezskutecznym upływie tego terminu, spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Konsekwencją wygaśnięcia prawa do lokalu mieszkalnego jest obowiązek przekazania do dyspozycji Sp-ni zajmowanego bez tytułu prawnego lokalu mieszkalnego i skierowanie do Sądu wniosku o eksmisję osób zajmujących lokal mieszkalny bez tytułu prawnego (spółdzielnia nie ma obowiązku zapewnienia lokalu zamiennego).
Reasumując:
Rozwiązanie lub unieważnienie małżeństwa nie rozciąga się na separację, mimo że separacja wywołuje skutki takie same jak orzeczenie rozwodu, nie powoduje bowiem ustania małżeństwa. Rozwiązanie lub unieważnienie małżeństwa powoduje konsekwencje polegające na konieczności ustalenia któremu z byłych małżonków przypada spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wraz z wkładem mieszkaniowym Niedokonanie tych ustaleń w ciągu roku od dnia rozwiązania małżeństwa, może spowodować wygaśnięcie prawa do lokalu mieszkalnego, obowiązek opróżnienia lokalu mieszkalnego i przekazania go do dyspozycji Sp-ni a następnie wdrożenie postępowania sądowego zmierzającego do uzyskania wyroku eksmisyjnego osób zajmujących ten lokal bez tytułu prawnego.
Przykladowa_umowa_o_prowo-do-lokalu_po_rozwodzie